Hizmetlerimiz

SGK Teşviklerinin Kaybedilmesine Neden Olan Haller ve Süreleri

Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından verilen teşvikler ve bu teşviklerin kaybedilmesi durumu Kamu tarafından yapılan denetimlerin artırıldığı şu dönemde herkes tarafından sorulan ve bence de tüm ilgililerin öğrenmesi gereken bir durum halini almıştır. Öncelikle şunu iyi bilmekte fayda vardır; Denetimler sadece Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yapılmamaktadır, diğer kamu kurum ve kuruluşları tarafından ve Devlet dairelerine intikal eden evraklardan(bankalar vb.) resen yapılan işlemler sonucu da teşviklerinizi kaybedebilirsiniz.

Teşviklerin kaybedilmesi durumu önceden sadece bir yıl olmakla birlikte değişen mevzuat uyarınca bir aya düşürülmüş olup ilk tespit tarihinden itibaren üç yıl içerisinde tekrarlanması durumunda bir yıl olarak uygulanacaktır. Teşvikler sadece sigortasız çalıştırma nedeni ile değil işyerinizde fiilen çalıştırmadığınız kişileri Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirmeniz halinde de kesilecektir. Teşviklerin kaybedilmesi ile ilgili olarak yapılan ana düzenleme 01/04/2017 tarihinde yürürlüğe giren 5510 Sayılı Kanun’un Ek 14. Maddesidir. Madde bendinde ifade edildiği üzere, 5510 SK, 3294 SK ve 4447 SK’da belirtilen hükümlerden Ek 14. Maddeye aykırı olanlar uygulanamaz.

Teşviklerin kaybedilmesi durumunun oluşması veya muaf tutulması bazı şartlara bağlanmıştır, özetle bazı istisnalar getirilmiştir. Bu istisnalardan bazıları şunlardır;

Teşviklerin Durdurulmasında İstisnai Durum

Beş (5) kişiyi geçmemek üzere söz konusu ihlalin tespit edildiği ay işyerinde çalışan sigortalı sayısının %1 inden az sayıda kişinin sigortalı olarak bildirilmediği veya bildirildiği halde gerçekte işyerinde fiili çalışmasının bulunmaması durumu.

Örnek 1: 21/05/2018 tarihinde yapılan tespit neticesinde işyerinde iki çalışanın Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmediği görülmüştür. İşyerinin Kuruma yapılan bildirimlerinden 2018/05. ay Aylık Prim ve Hizmet Belgesinde 264 kişinin çalıştığı görülmüştür.

Çözüm 1: İşyerinde çalışan kişilerin SGK’na bildirilmediği tespit edilmiş olup hemen teşvikler kaybedilecek diye hüküm veremeyiz, İstisna koşullarını kontrol etmemiz gerekecek.

264 Çalışanın %1’i : 264 x %1 = 2,64 Bu sayı tama iblağ edilecek yani 3 kabul edilecek.

Bu durumda;

Şart 1: Beş kişiyi geçmemek. (Sigortalı olarak bildirilmeyen kişi sayısı 2)

Şart 2: %1 den az sayıda olması. (264’ün %1’i üç olarak kabul edilecektir.)

Sigortalı olarak bildirimi yapılmayan kişi sayısı iki olduğundan hem beşten az hem de %1’inden az olduğundan Şart1 ve Şart2 sağlanmış olup teşvik bozulmayacak aynı zamanda bu tespit üç yıllık sürenin başlangıcı olarak kabul edilmeyecektir.

Dipnot 1: İşyerinde çalışan kişi sayısının %1’inin virgüllü çıkması sonucu 0,50 ve üzeri yukarıdaki tamsayıya götürülecek, 0,49 ve az olan ise aşağıdaki tam sayıya götürülecek.

Örnekler: Aşağıdaki tabloyu diğer sonuçlar için aynı metot ile uzatabilirsiniz.

0,00 - 0,49 arası çıkan sonuç her zaman sıfır (0).

0,50 – 1,49 arası çıkan sonuç her zaman bir (1).

1,50 – 2,49 arası çıkan sonuç her zaman iki (2).

Dipnot 2: İşyerinde çalışan kişi sayısını hesaplarken sigorta bildirimi yapılmayan kişi veya kişileri toplam sayıya eklemeyeceğiz.

Peki yukarıdaki istisnai durumun kontrolünü sağladık ve şartlar sağlanmadı bu sefer teşviklerin kaybedilmesi durumu ile karşı karşıya kalacağız. Tespitin yapıldığı ay, mahkeme kararının kesinleştiği ay, bilgi ve belgelerin Sosyal Güvenlik Kurumuna intikal ettiği ay işyerinin APHB’de kayıtlı sigortalı sayısının %1 inden fazla veya beş kişiden fazla olduğu durumda söz konusu tespitin yapıldığı tarihin akabindeki ay için teşvikler bir ay süre ile kesilecektir. Bu kesilmeye neden olan tespit tarihi itibariyle üç yıllık tehlikeli döneme girilir, eğer ki bu üç yıl içerisinde bu durumun tekrarlanması halinde teşviklerden bir yıl süre ile yararlanılamaz. Üç yılın dolduğu tarihten sonraki ilk tespit süreci tekrar başa götürür ve üç yıllık yeni bir tehlikeli dönem başlar.

Örnek 2 : İşyerinde yapılan (denetim-kayıt inceleme-mahkeme kararı vd.) 21/05/2018 tarihli tespit ile A sigortalısının 03/04/2018 tarihinden itibaren sigortalı bildirilmeden çalıştığı tespit edilmiştir. İşyerinin 2018/05. ay APHB’de toplam 7 kişi vardır.

Çözüm 2 : 7 Çalışanın %1’i : 7 x %1 = 0,07 Bu sayı tama iblağ edilecek yani 0 kabul edilecek.

Bu durumda;

Şart 1: Beş kişiyi geçmemek. (Sigortalı olarak bildirilmeyen kişi sayısı 1)

Şart 2: %1 den az sayıda olması. (7’nin %1’i sıfır(0) olarak kabul edilecektir.)

Şart2 sağlanmadığından yazımızın sonundaki tabloda belirtilen teşvik türlerinden ilk tespit tarihi 21/05/2018 - akabindeki ay 2018/06 ayı için yararlanılamayacaktır.

21/05/2018 ila 21/05/2021 tarihleri arasında tehlikeli döneme girilmiştir. Bu dönem içerisinde durumun tekrarlanması halinde bir yıl teşvikler gidecektir.

14/08/2019 tarihinde durumun tekrarlanması halinde akabindeki ay 2019/09. aydan itibaren(2019/09. Ay dahil) başlanarak bir yıl boyunca teşviklerden yararlanılamayacaktır.

Dipnot 3: Eğer ki teşvikten yasaklı bir yıllık sürenin bazı ayları tehlikeli üç yıl sonrasına da kalıyorsa bu teşvikin kaybedilmesine engel değildir.

Kuruma Bildirilen Sigortalı Sayısının Tespit Yöntemi

Sigortalı sayısı belirlenirken söz konusu ay içerisinde yer alan asıl ve ek APHB’lerinde yer alan toplam sigortalı sayısından iptal APHB varsa bu belgede yer alan sigortalı sayısı düşülmelidir. İlgili ayda sair sebepten dolayı aynı sigortalıya ait bir Ek APHB verdiniz, bu mükerrer kayıt sayılmayacaktır. Bahse konu ay içerisinde giriş-çıkış yapan sigortalılarda sayıya dahildir, burada önemli olan prim gün sayısı bulunan sigortalılardır, işe giriş bildirgesi verilip sonrasında iptal edilen kişiler prim gün sayısı bulunmadığından toplam sayıya dahil edilmeyecektir. Aylık Prim ve Hizmet Belgesinde 0 gün 0 kazanç ile Kuruma bildirimi devam eden kişiler sayıya dahil edilecek olup çırak, stajyer ve eğitime katılan işkur kursiyerleri sayıya dahil edilmeyecektir. Teşvik kesilmesi sonrası bir tarihte ilgili ay için herhangi bir nedenle sigortalı sayısının artması durumu değiştirmeyecektir. (Örneğin; sonrasında mahkeme kararı ile başka bir kişinin APHB eklenmesi)

Asıl İşveren veya Alt işverenlerden birinde teşviklerin kesilmesini gerektiren bir durum yaşandığı takdirde toplam sigortalı sayısı, asıl işverenin çalışanları ve tüm alt işverenlerin çalışanlarının toplamından oluşmaktadır.

Sigortalı sayısı sadece teşvik alma şartlarına aykırı hareket eden işyeri bazında hesaplanacaktır, işverenin başka işyerleri bu sayıya dahil edilmeyecektir. Yine teşvik kesilmesi durumunda da sadece söz konusu işyeri için işlem yapılacaktır.

Asıl İşveren ve Alt İşverenlerin Teşviklerinin Kaybedilmesi Durumu

Eğer ki alt işverenlerden bir tanesi yazımızda belirttiğimiz nedenlerden dolayı teşviklerini kaybedecek duruma girerse, asıl işverende aynı şekilde teşviklerini kaybedecektir. İlk durumda bir aylık yasaklama kapsamına girmekle birlikte artık her ikisi için üç yıllık tehlikeli dönem başlamıştır.

Asıl işveren teşviklerden yasaklanacak duruma düşerse bu sadece kendisini bağlar, alt işverenlerin hiçbirisi bu durumdan etkilenmez.

Örnek 3: A : Asıl İşveren - B1 : Birinci Alt İşveren 1 , B2 : İkinci Alt İşveren Olsun.

B1 : Teşviklerden Yasaklanırsa → A : Teşviklerden Yasaklanır. Bu durum B2’yi etkilemez.

A : Teşviklerden Yasaklanırsa → Bu durum Alt İşverenleri (B1 ve B2) etkilemez.

Sigorta Bildirimi Yapılmayan ve Çalışmadığı Halde Sigortalı Bildirilen Kişilerin Aynı Ay İçerisinde Tespit Edilmesi

Herhangi bir ay içerisinde söz konusu işyerinde aynı anda hem sigortalı bildirimi yapılmayan kişi hem de fiilen çalışmadığı halde SGK’na bildirimi yapılan kişi tespit edildiği takdirde teşvik şartları toplam sayı baz alınarak hesaplanacak ve fakat teşvikler yazımızın sonunda ki tabloya göre ayrı ayrı değerlendirilecektir.

Örnek 4: İşyerinde herhangi bir ayda 3 sigorta bildirimi yapılmayan kişi ve 4 fiilen çalışmadığı halde APHB ile SGK’na bildirimi yapılan kişi tespit edilmiş olup işyerinde 450 kişi çalıştığı takdirde, işyeri 5510 SK-Ek2.md, 5510 SK-81md-(i) bendi ve 4447 SK-Geçici 15. md faydalanıyor olsun.

Yukarıda açıkladığımız üzere; Şart 1’in hesaplaması yapılırken üç(3) sigorta bildirimi yapılmayan kişi ve dört(4) fiilen çalışmadığı halde Kuruma bildirilen kişi sayısı toplanır. 4+3 =7

450 Çalışanın %1’i : 450 x %1 = 4,50 Bu sayı tama iblağ edilecek yani 5 kabul edilecek.

Bu durumda; Hemen teşvikler için tabloya bakıyoruz, her ikisi de yasaklansın denilen teşvikleri ortak değerlendiriyoruz, 5510 Ek.2.md ve 81.md (i) bendi her ikisi de yasaklansın diyor bu teşvikleri toplam üzerinden değerlendireceğiz.

Şart 1: Beş kişiyi geçmemek. (Toplam kişi sayısı 7 (4+3))

Şart 2: %1 den az sayıda olması. (450’ün %1’i beş olarak kabul edilecektir.)

Şart 1 ve Şart2 sağlanmadığından işyeri bir ay süre ile 5510 Ek.2.md ve 81.md (i) bendinde belirtilen teşviklerden yasaklanacak ve üç yıllık tehlikeli döneme girecektir.

4447 SK -Geçici 15.md teşviki için ise hemen tabloya bakıyoruz, fiilen çalıştığı halde Kuruma bildirimi yapılan sigortalı tespit edilmesi halinde teşvikten yasaklanma yapmıyoruz fakat diğer durum için tabloda yasaklansın dediği için onu ayrı değerlendireceğiz.

Şart 1: Beş kişiyi geçmemek. (Kişi sayısı 3)

Şart 2: %1 den az sayıda olması. (450’ün %1’i beş olarak kabul edilecektir.)

Şart 1 ve Şart 2 sağlandığından işyeri 4447 SK -Geçici 15.md teşvikindende yasaklanmayacaktır.

Dipnot 4: Fakat hangi teşviklerden yasaklandığı yazımızın sonundaki tablodan kontrol edilerek işyerinin faydalandığı teşviklere göre işlem yapılacaktır. Eğer tabloda her iki durum için yasaklanma varsa toplam sayı üzerinden değerlendirme yapılacaktır. Eğer ki tabloda her iki durum için farklı sonuç belirtilmişse bu sefer ayrı ayrı tekrar Şart1 ve Şart2 kontrolü yapılarak teşviklerin kaybedilmesi hali değerlendirilecektir.

Sigorta bildirimi yapılmayan veya fiilen çalışmadığı halde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimi yapılan sigortalıların tespit edilmesi ve bu durum neticesinde teşviklerin kaybedilmesi ilgili Kanunların bazı teşvik maddeleri için geçerli değildir ve geçerli olmayan durumlar sigortalı bildirimi yapılmayan ve fiilen çalışmayan kişinin bildirimi haline göre de değişiklik göstermekte olup aşağıdaki tabloda özetlenmiştir.

TEŞVİKLER

YASAKLANMA DURUMU

APHB Kanun No

Açıklama

Kuruma Bildirilmeyen Sigortalı

Fiilen Çalışmadığı Halde Kuruma Bildirilen

5510

Beş Puanlık İndirim (5510 s.K.81.md/1.fıkra (ı) bendi)

Yasaklanır

6486

Yurtdışına Götürülen İşçilere Yönelik GSS Beş Puanlık İndirim

(5510 s.K. 81.md/1.fıkra (i) bendi)

Yasaklanır

46486,56486,66486

51 İlde Uygulanan İlave 6 Puanlık İndirim (5510 s.K. 81 md/ 2. fıkra)

Yasaklanır

25510,16322,26322

Yatırımlarda Devlet Yardımı Hakkında Kararlar Kapsamında Teşvik (5510 s.K. Ek 2.md)

Yasaklanır

6111

Genç, Kadın ve Mesleki Belge Sahibi Olanların İstihdamına Yönelik Teşvik

(4447 s.K. Geçici 10. Md)

Yasaklanır

Yasaklanmaz

6645

İşbaşı Eğitim Programını Tamamlayanların İstihdamına Yönelik Teşvik (4447 s.K. Geçici 15. Md)

Yasaklanır

Yasaklanmaz

15921

İşsizlik Ödeneği Alanların İstihdamına Yönelik Teşvik (4447 s.K. 50. Md)

Yasaklanmaz

14857,54857

Engelli Sigortalı İstihdamına Yönelik Teşvik (4857 s.K. 30. Md. 6. fıkra)

Yasaklanmaz

5746,15746

Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerine İlişkin Teşvik (5746 s.K. 3. Md. 3. fıkra)

Yasaklanmaz

55225,25225

Kültür Yatırımlarını ve Girişimlerini Teşvik (5225 s.K. 5. Md.5.fıkra)

Yasaklanmaz

Fatih COŞKUN – Sosyal Güvenlik Denetmeni – İş Hayatı ve Sosyal Güvenlik Uzmanı